November is de maand om mensen bewust te maken van het groeiende diabetes-probleem. KBC Securities-analist Jacob Mekhael draagt daar met deze studie over de diabetesmarkt aan bij. Hij heeft het onder meer over de oorzaken en gevolgen van de ziekte, over de huidige medicijnen, hun werking en over de producenten daarvan, zoals Novo Nordisk  en Eli Lily .

In een volgende blogpost stelt hij het Deenste biotechnologiebedrijf Zealand Pharma voor. Dat bedrijf heeft medicijnen in ontwikkeling die diabetes willen aanpakken en Jakob start de opvolging ervan met een 'Kopen'-aanbeveling en koersdoel van 980 Deense kronen. 

Diabetes?

Diabetes is een chronische ziekte die wereldwijd miljoenen mensen treft. De behandeling van diabetes omvat vaak het gebruik van medicijnen om de bloedsuikerspiegel te reguleren en complicaties te voorkomen. Een van de farmaceutische bedrijven dat daarop inspeelt is Insulet  (opgevolgd door KBC Securities-analist Andrea Gabellone), met het Omnipod-systeem. 

In de afgelopen jaren zijn er aanzienlijke vooruitgangen geboekt in de ontwikkeling van diabetesmedicijnen, met name in de klasse van GLP-1 receptoragonisten. Deze medicijnen, zoals semaglutide en tirzepatide, hebben aangetoond effectief te zijn in het bevorderen van gewichtsverlies en het verbeteren van de glucoseregulatie.

Type 1 en Type 2

Er zijn verschillende soorten diabetes, waarvan de meest voorkomende type 1- en type 2-diabetes zijn.

• Type 1-diabetes is een auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem de insulineproducerende cellen in de alvleesklier aanvalt en vernietigt. Dat type diabetes wordt meestal gediagnosticeerd bij kinderen en jonge volwassenen en vereist levenslange insulinebehandeling.
• Type 2-diabetes is de meest voorkomende vorm en wordt gekenmerkt door insulineresistentie, waarbij het lichaam niet effectief reageert op insuline. Dat type diabetes wordt vaak geassocieerd met obesitas en een ongezonde levensstijl.
• Daarnaast is er ook zwangerschapsdiabetes, dat optreedt tijdens de zwangerschap en meestal verdwijnt na de bevalling, maar het risico op het ontwikkelen van type 2-diabetes later in het leven verhoogt.

Invloed van de ziekte

Diabetes ontstaat wanneer het lichaam niet in staat is om de bloedsuikerspiegel effectief te reguleren.

Bij type 1-diabetes produceert de alvleesklier geen insuline, het hormoon dat nodig is om glucose uit het bloed in de cellen te transporteren.

Bij type 2-diabetes produceert het lichaam wel insuline, maar de cellen reageren er niet goed op, wat leidt tot een ophoping van glucose in het bloed. Deze hoge bloedsuikerspiegel kan op lange termijn schade veroorzaken aan verschillende organen en systemen in het lichaam.

Oorzaken

Diabetes kan verschillende oorzaken hebben, afhankelijk van het type diabetes.

Bij type 1-diabetes is de oorzaak meestal een auto-immuunreactie waarbij het immuunsysteem de insulineproducerende cellen in de alvleesklier aanvalt en vernietigt. De exacte oorzaak van deze auto-immuunreactie is onbekend, maar genetische en omgevingsfactoren spelen waarschijnlijk een rol.

Bij type 2-diabetes zijn de oorzaken complexer en omvatten ze een combinatie van genetische, omgevings- en levensstijlfactoren. Enkele belangrijke oorzaken zijn:

• Genetische factoren: Erfelijkheid speelt een grote rol bij type 2 diabetes. Mensen met een familiegeschiedenis van diabetes hebben een verhoogd risico om de ziekte te ontwikkelen.
• Overgewicht en obesitas: Overgewicht, vooral buikvet, verhoogt het risico op insulineresistentie, wat kan leiden tot type 2 diabetes.
• Ongezonde voeding: Een dieet rijk aan suikers, vetten en bewerkte voedingsmiddelen kan bijdragen aan de ontwikkeling van diabetes.
• Lichamelijke inactiviteit: Gebrek aan lichaamsbeweging kan bijdragen aan gewichtstoename en insulineresistentie.
• Leeftijd: Het risico op type 2 diabetes neemt toe met de leeftijd, vooral na de leeftijd van 45 jaar.
• Andere gezondheidsproblemen: Hoge bloeddruk, hoog cholesterol en hart- en vaatziekten kunnen ook het risico op diabetes verhogen.

Gevolgen van diabetes voor patiënten

Diabetes heeft aanzienlijke gevolgen voor de gezondheid van patiënten. Het kan leiden tot ernstige complicaties zoals hart- en vaatziekten, nierfalen, zenuwbeschadiging en oogproblemen die kunnen resulteren in blindheid.

Patiënten met diabetes hebben ook een verhoogd risico op infecties en trage wondgenezing. Bovendien kan diabetes de levenskwaliteit van patiënten aanzienlijk verminderen door de noodzaak van voortdurende medicatie, dieetbeperkingen en regelmatige medische controles.

Markt voor diabetesmedicijnen

Diabetes is een groeiend probleem wereldwijd, met een aanzienlijke impact op de volksgezondheid en de economie. Het aantal mensen dat aan diabetes lijdt, blijft toenemen.

Wereldwijd leven naar schatting 480 miljoen mensen met type 2 diabetes, waarvan 32 miljoen in de Verenigde Staten. De prevalentie (het voorkomen op een bepaald moment van een ziekteverschijnsel, aandoening of disfunctie in een bepaalde populatie als proportie van de populatie. De prevalentie wordt meestal opgegeven als het aantal gevallen per duizend of honderdduizend) van diabetes in de VS was 11,3%in 2021 en wordt verwacht met 0,3% te stijgen tot 2030.

In Europa en het VerenigdKoninkrijk was de prevalentie van diabetes 7% in 2021 en wordt verwacht te stijgen tot 8% in 2030. Deze cijfers benadrukken de dringende noodzaak voor effectieve behandelingen en preventieve maatregelen.

De toekomst van diabetes ziet er uitdagend uit, maar er zijn ook veelbelovende ontwikkelingen. De markt voor diabetesmedicijnen blijft groeien, met veel nieuwe therapieën in ontwikkeling.

Grote spelers: Novo Nordisk en Eli Lilly

Novo Nordisk: de Deense farmaceutische gigant is een van de leiders in de markt voor diabetesmedicijnen. Novo Nordisk heeft aanzienlijke successen geboekt met hun GLP-1 receptoragonist semaglutide, dat wordt verkocht onder de merknamen Ozempic en Wegovy. Semaglutide heeft aangetoond effectief te zijn in het bevorderen van gewichtsverlies en het verbeteren van de glucoseregulatie. Novo Nordisk blijft innoveren en heeft recent een samenwerkingsovereenkomst gesloten met Ascendis Pharma om een maandelijkse GLP-1 behandeling te ontwikkelen.

Eli Lilly: het Amerikaanse farmaceutische bedrijf is een andere belangrijke speler in de markt voor diabetesmedicijnen. Eli Lilly heeft succes geboekt met hun GLP-1/GIP receptoragonist tirzepatide, dat wordt verkocht onder de merknamen Mounjaro en Zepbound. Tirzepatide heeft een duale werking die leidt tot een grotere glucoseregulatie en gewichtsverlies in vergelijking met semaglutide. Eli Lilly blijft ook innoveren en richt zich op de ontwikkeling van nieuwe therapieën die meerdere receptoren targeten.

Eli Lilly wordt ook opgevolgd door KBC Securities-analist Andrea Gabellone en moest een misser over het derde kwartaal opbiechten.

Verschillen tussen Novo Nordisk en Eli Lilly

Hoewel beide bedrijven aanzienlijke successen hebben geboekt met hun GLP-1 gebaseerde medicijnen, zijn er enkele belangrijke verschillen. Novo Nordisk's semaglutide is de eerste langwerkende GLP-1 receptoragonist die goedkeuring kreeg voor obesitas en heeft een sterke dataset laten zien in zowel diabetes als obesitas.

Eli Lilly's tirzepatide heeft een duale werking die leidt tot een grotere gewichtsreductie en betere glucoseregulatie in vergelijking met semaglutide. Beide bedrijven blijven innoveren en streven naar verbeterde behandelingen die de tolerantie en het gebruiksgemak voor patiënten verbeteren.

​Rol van GLP-1 Receptoragonisten

GLP-1 receptoragonisten werken door de werking van het natuurlijke GLP-1 hormoon na te bootsen, wat leidt tot verhoogde insulineafgifte, verminderde glucagonafgifte, vertraagde maaglediging en een verhoogd gevoel van verzadiging. Deze medicijnen hebben niet alleen voordelen voor de glucoseregulatie, maar ook voor gewichtsverlies, wat een belangrijke factor is bij de behandeling van type 2-diabetes.

Ondanks hun succes hebben GLP-1 receptoragonisten ook beperkingen. Patiënten ervaren vaak bijwerkingen zoals misselijkheid en braken, en er is een aanzienlijke mate van spierverlies geassocieerd met het gebruik van deze medicijnen. Bovendien is de therapietrouw laag, met veel patiënten die de behandeling binnen een jaar staken. Er is dus ruimte voor verbetering, met name in termen van tolerantie en gebruiksgemak.

Toekomstige Ontwikkelingen

Naast GLP-1-receptoragonisten worden er ook duale en triple agonisten ontwikkeld die tegelijkertijd mikken op meerdere receptoren, evenals medicijnen die zich richten op andere mechanismen. Deze innovaties hebben het potentieel om de behandeling van diabetes verder te verbeteren en de levenskwaliteit van patiënten te verhogen.

De onderstaande tabel toont welke bedrijven in welke fase zitten, met medicijnen die diabetes op een bepaalde manier (mode of action) willen aanpakken.